بر‌خلاف بیشتر ابزارهای تحت وب گوگل (مشهورتر از همه، موتور جست‌وجوی آن) که به شما کمک می‌کنند از «همه» وب بیشتر بهره بگیرید، گوگل‌خوان(Google Reader) به شما در ساختن مجموعه تحت وب خودتان و بهره گرفتن از آن یاری می‌رساند.این مطلب یکی از مقالات بخش ویژه نشریه ماهنامه شبکه در شماره ۱۱۷ با عنوان زندگی گوگلی (قسمت اول) می‌باشد. جهت دریافت این بخش ویژه به بخش پرونده‌های ویژه سایت مراجعه نمائید.
به گزارش پایگاه خبری فناوری اطلاعات برسام و به نقل از ماه نامه شبکه، بر‌خلاف بیشتر ابزارهای تحت وب گوگل (مشهورتر از همه، موتور جست‌وجوی آن) که به شما کمک می‌کنند از «همه» وب بیشتر بهره بگیرید، گوگل‌خوان(Google Reader) به شما در ساختن مجموعه تحت وب خودتان و بهره گرفتن از آن یاری می‌رساند. 
گوگل‌خوان ابزاری برای ثبت کردن اشتراک‌های خوراک (Feed)، دسته‌بندی و مدیریت‌کردن و خواندن آن‌ها و نیز ایجاد شبکه‌های اشتراک مطلب و نظردهی است. همچنین ابزارهایی را برای ایجاد فهرست سایت‌ها و مطلب‌های خوانده‌شده و مورد علاقه در اختیار کاربران قرار می‌دهد. این مطلب یکی از مقالات بخش ویژه نشریه ماهنامه شبکه در شماره ۱۱۷ با عنوان زندگی گوگلی (قسمت اول) می‌باشد. جهت دریافت این بخش ویژه به بخش پرونده‌های ویژه سایت مراجعه نمائید.
دشواری افزونگی
شاید شما هم مانند بسیاری از کاربران وب بخواهید هر روز به چند سایت عکاسی هنری، اخبار علمی و فنی، موسیقی و شاید هم چند سایت سرگرمی سر بزنید. افزون بر این‌ها، ممکن است مشتری دائم چندین وبلاگ باشید و نیز اخبار روز را از راه سایت‌های خبری مورد اطمینان خود دنبال کنید. حتی اگرفرصت و حوصله سر زدن به همه این سایت را داشته‌باشید که به تمام این سایت‌ها مراجعه کنید، کلیک کردن روزانه روی این همه لینک برای انگشت شما ضرر دارد!این دشواری از سال‌های نخستین وب قابل تشخیص بود و را‌هکار متداولی که امروز برای حل کردن آن به کار می‌رود، در‌واقع از سال ۱۹۹۵ آغاز شد و در طول پانزده سال گذشته دگردیسی فراوانی یافت تا به شکل امروزین خوراک درآمد. خوراک وب (Web Feed) که اکنون با دو استاندارد متداول RSS و Atom مورد استفاده قرار می‌گیرد، امکان دنبال و دریافت‌کردن تازه‌ترین محتوای عرضه‌شده در یک سایت را برای کاربران فراهم می‌آورد. RSS و Atom هر دو استانداردهایی بر‌پایه XML بوده و امکان استفاده‌های متنوعی از محتوای تولید شده در وب را از طریق نرم‌افزاری فراهم می‌آورند. به عنوان مثال، می‌توانید کدی بنویسید که خروجی RSS سایت ماهنامه شبکه را در نوار کناری سایت یا وبلاگ شما نمایش دهد.
متداول‌ترین نوع استفاده از خوراک، گرد‌آوردن و مرتب‌کردن خوراک‌ها در برنامه‌هایی با نام کلی «گردآورنده» (aggregator) یا خوراک‌خوان است که می‌توان آدرس خوراک چندین سایت را در آن‌ها گردآوری و دسته‌بندی کرد تا به طور منظم جدید‌ترین عنوان‌ها را دریافت کرده و نمایش دهند.
گردآورنده‌ها خود به دو دسته کلی برنامه‌های دسکتاپ و برنامه‌های آنلاین (در واقع گونه‌ای از پردازش ابری) تقسیم می‌شوند. خوراک‌خوان‌های دسکتاپ کم و بیش مانند کلاینت‌های ایمیل هستند (در واقع آدرس‌های خوراک را می‌توان به کلاینت‌های ایمیل داد و از آن‌جا پی‌گیری کرد) و هنگامی که توسط کاربر فراخوانده شده و اجازه دسترسی به وب را بیابند، عنوان‌های تازه خوراک‌ها را دریافت و ذخیره می‌کنند.
برتری مهم این نوع خوراک‌خوان‌ها در آن است که اگر احیاناً دسترسی شما به اینترنت کند، گران یا محدود باشد، می‌توانید با کمک این‌گونه برنامه‌ها، شمار زیادی عنوان تازه را هنگامی که آنلاین هستید دریافت کرده و بعدها بدون دسترسی به اینترنت مرور کنید. برای نمونه، NewzCrawler یک خوراک‌خوان مشهور ویندوزی است و Liferea یک خوراک‌خوان ساده و کارآمد تحت لینوکس برای میز کار Gnome است. محدویت مهم این‌گونه نرم‌افزارها آن است که مانند گوگل خوان نیستند.
زیرا مجموعه امکاناتی که گوگل‌خوان ارائه می‌دهد و مهم‌تر از آن ترکیب این قابلیت‌‌ها به عنوان یک مجموعه، یا توانایی‌های بهترین نرم‌افزارهای رومیزی خوراک‌خوانی هم قابل قیاس نیست. شاید به طور خلاصه بتوان گفت، اگر هدف تنها دریافت و مصرف محتوا باشد، نرم‌افزارهای رومیزی برای خوراک خواندن مناسب هستند. اما اگر کاربر پویای وب۲ باشید، به ناچار سر و‌کارتان با ابزاری مانند گوگل‌خوان خواهد‌بود.
“متداول‌ترین نوع استفاده از خوراک، گرد‌آوردن و مرتب‌کردن خوراک‌ها در برنامه‌هایی با نام کلی «گردآورنده» (aggregator) یا خوراک‌خوان است که می‌توان آدرس خوراک چندین سایت را در آن‌ها گردآوری و دسته‌بندی کرد تا به طور منظم جدید‌ترین عنوان‌ها را دریافت کرده و نمایش دهند.”
آغاز داستان
گوگل‌خوان اکنون حدود پنج سال سن دارد و در اکتبر ۲۰۰۵ (یا کمی پیش از آن) برای نخستین بار ارائه شد. مانند سایر محصولات گوگل، گوگل‌خوان هم از آزمایشگاه‌های گوگل سر‌برآورد. اما در مقایسه با بسیاری دیگر از خروجی‌های این آزمایشگاه‌ها، گوگل‌خوان دوران نونهالی کوتاهی‌داشت و در دوره‌ای کوتاه‌تر از دو سال از آزمایشگاه‌های گوگل «فارغ‌التحصیل» شد. به فاصله یک سال پس از این فراغت، طراحی رابط کاربری گوگل‌خوان در سپتامبر ۲۰۰۸ مورد بازنگری گسترده‌ای قرار گرفت تا کار مرور‌کردن خوراک‌های مختلف و خواندن گزینشی آن‌ها را برای کاربر ساده کند.
گوگل‌خوان یکی از پویاترین فرآورده‌های گوگل (از نظر سرعت و فراوانی دگرگونی‌های طراحی و فنی) است و تاریخچه‌ای غنی و پرماجرا دارد. در عین حال برخی از خصوصیت‌هایی که به آن افزوده شدند، بعدها دوباره حذف شدند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها استفاده از Google Gears برای دسترسی آفلاین به خوراک‌های دانلود شده بود (کم و بیش مانند نرم‌افزارهای خوراک‌خوان رومیزی). این قابلیت از ماه ژوئن سال ۲۰۱۰ از گوگل‌خوان حذف شد.وبلاگ گوگل‌خوان منبع مناسبی برای بررسی و مرور تاریخچه آن محسوب می‌شود. در ادامه وضعیت و ویژگی‌های کنونی آن را مرور می‌کنیم.
رابط کاربری و امکانات اصلی
رابط کاربری‌گوگل‌خوان بسیار شبیه رابط کاربری سرویس‌های دیگر گوگل، مانند جی‌میل، iGoogle و گوگل‌داکس است، با همان عناصر گرافیکی؛ نوار ناوبری میان بخش‌های مختلف در سمت چپ صفحه و امکان دسترسی به سرویس‌های دیگر گوگل از راه لینک‌های بالای صفحه در سمت چپ. نخستین ابزاری که توجه شما را جلب می‌کند، دکمه افزودن اشتراک تازه (Add a Subscription) است که با فشردن آن جعبه متن کوچکی باز می‌شود که می‌توانید آدرس خوراک مورد نظرتان را در آن تایپ یا کپی کنید (شکل۱).
شکل ۱- جعبه متنی افزودن اشتراک تازه
اما این راه ساده، دشوارترین راه افزودن خوراک‌ها است. گوگل‌خوان بدون شک برای کاربران عجول و پر جنب و جوش وب طراحی شده و ابزارهای میانبر بسیاری دارد. اگر به بخش Settings بروید (از راه لینک بالای صفحه در سمت راست)، در بخش Goodies چند ابزار مفید را خواهید یافت. یکی از آن‌ها با عنوان Subscribe as you surf مانند یک لینک است که به‌فهرست علاقه‌مندی‌های شما (Favorites) افزوده می‌شود. از آن پس هر‌گاه در صفحه‌ای تازه بودید که می‌خواهید اشتراک آن به گوگل‌خوان شما افزوده شود (به شرط آن‌که این صفحه خروجی RSS یا Atom را فراهم کند)، کافی است از فهرست علاقه‌مندی‌هایتان، لینک Subscribe را کلیک کنید و به این ترتیب یک‌راست به گوگل‌خوان هدایت می‌شوید تا افزوده شدن اشتراک تازه را تأیید کنید.
اگر بخواهید تازه‌های سایتی را دنبال کنید که خروجی خوراک ندارد، گوگل‌خوان امکان ساختن خوراک را به شما می‌دهد. آدرس سایت را از راه همان جعبه آدرس (پس از فشردن Add a Subscription) وارد کرده و مراحل بعدی را دنبال کنید. اما اگر سایتی برای شما مهم است و خروجی خوراک ندارد، شاید بهترین کار این باشد که ابتدا با مسئول سایت تماس بگیرید و خواهان ایجاد خروجی خوراک برای آن سایت شوید!
“گوگل‌خوان یکی از پویاترین فرآورده‌های گوگل است. در عین حال برخی از خصوصیت‌هایی که به آن افزوده شدند، بعدها دوباره حذف شدند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها استفاده ازGoogle Gears برای دسترسی آفلاین به خوراک‌های دانلود شده بود.”
بخوان
گوگل‌خوان تقریباً هر یک ساعت یک بار آدرس‌هایی را که مشترک آن‌ها هستید، بررسی می‌کند و در نوار سمت چپ صفحه، شمار مطلب‌های خوانده‌نشده را جلوی نام هر خوراک نشان می‌دهد (شکل۲). شیوه دسته‌بندی سایت‌ها در گوگل‌خوان بسیار شبیه شیوه دسته‌بندی ایمیل‌ها در جی‌میل است. می‌توانید چندین پوشه برای دسته‌بندی اشتراک‌ها ایجاد کنید، اما هر پوشه در‌واقع یک برچسب (tag) با همان نام خواهد داشت. فایده این شیوه در آن است که می‌توانید هر اشتراک را به طور همزمان در چندین پوشه قرار دهید (بر‌خلاف مفهوم پوشه در سیستم فایلی کامپیوترها).
شکل ۲- نمایش تعداد مطالب خوانده نشده در نوار سمت چپ
در عین حال می‌توانید برچسب‌های مستقلی ایجاد کنید که پوشه نیستند، به این مفهوم که لزوماً آدرس اشتراک‌ها را در‌بر‌نمی‌گیرند، بلکه می‌توانند به مطلب‌های منفرد نسبت داده شوند. برای نمونه، یک برچسب برای مطلب‌های ستاره‌دار به طور پیش‌فرض در گوگل‌خوان وجود دارد (باز هم شبیه جی‌میل). مدیریت پوشه‌ها و برچسب‌ها در زبانه Folders and Tags زیر بخش Settings انجام می‌پذیرد. اما ایجاد پوشه‌ها و برچسب‌ها در منوی Feed Settings در بالای هر اشتراک در صفحه اصلی گوگل‌خوان انجام می‌شود.
گوگل‌خوان یک نرم‌افزار تحت وب است، اما مانند بیشتر نرم‌افزارهای دسکتاپ، مجموعه گسترده‌ای از کلیدهای میانبر دارد که از کلیدهای میانبر پیش‌فرض مرورگرتان مستقل هستند. برای نمونه، جهت بزرگ کردن اندازه متن در مطالب، می‌توانید کلید “=” را بفشارید و فشردن “–” نیز اثر وارونه دارد. جدول کاملی از کلیدهای میانبر گوگل‌خوان را می‌توانید در صفحه‌های راهنمای آن بیابید.یکی از مهم‌ترین امکاناتی که گوگل‌خوان در اختیار کاربران قرار داده، ایجاد فهرست پویای سایت‌های مورد علاقه، برای افزودن به سایت و وبلاگ شخصی است. سایت‌هایی مانند BlogRolling سال‌ها است که برای این منظور استفاده می‌شوند، اما فایده مهم گوگل‌خوان در مدیریت متمرکز و پویای فهرست ایجاد شده است. ممکن است هر هفته یکی دو سایت تازه بیابید که می‌خواهید مشترک خوراک‌شان شوید و در عین حال می‌خواهید به لینک‌های وبلاگ‌تان افزوده شوند. برای این کار کافی است ابتدا یک پوشه یا برچسب ویژه این منظور بسازید.سپس به بخش Folders and Tags در قسمت Settings بروید و محتوای این پوشه را همگانی کنید (پیش فرض Private است و با کلیک کردن روی آن به Public تبدیل می شود؛ شکل ۳ را مشاهده کنید).
شکل ۳- عمومی کردن محتوای یک پوشه یا تگ خاص
